Waarom seksproblemen meestal koppelproblemen zijn

Een vrouw ervaart pijn bij penetratieseks, een man heeft moeite om zijn erectie te behouden, of iemand voelt al jarenlang weinig zin in seks. Vaak gaan mensen met deze klachten op zoek naar een oplossing voor “hun” probleem. Ze kloppen aan bij een arts of specialist en komen vroeg of laat bij een seksuoloog terecht, niet zelden individueel.

Het voelt logisch om het probleem bij één persoon te leggen. Dat kan zelfs geruststellend zijn: “Het ligt aan mijn lichaam” of “ik kan er niets aan doen, mijn partner moet dit oplossen.” Hoewel er zeker aspecten zijn die individueel verkend en eventueel aangepakt kunnen worden, is het in de praktijk vaak belangrijk om seksproblemen ook als koppelproblemen te bekijken. 

Seks staat namelijk nooit los van context. In seksuologische therapie wordt niet enkel gekeken naar het medische of fysieke aspect, maar ook naar gedachten, gevoelens, verwachtingen en interacties. Vrijen doen we zelden alleen. Bij soloseks verdwijnen veel seksuele moeilijkheden vaak. Er is geen prestatiedruk, geen angst om de ander teleur te stellen en geen nood om te raden wat de ander denkt of verwacht.

Zodra er een partner betrokken is, ontstaat er een dynamiek. Onzekerheden, verwachtingen en spanningen kunnen een invloed hebben op hoe seks beleefd wordt. Met “koppelprobleem” wordt dan ook niet bedoeld dat de relatie slecht is, maar wel dat seks zich afspeelt tussen twee mensen, en dat die wisselwerking mee bepalend is.

Wat kan dit concreet betekenen?

Bij pijn tijdens seks kan een vrouw het gevoel hebben dat haar lichaam faalt, waardoor er naar zichzelf gekeken wordt. Wanneer ook de partner betrokken wordt, kan er samen gekeken worden naar verwachtingen rond seks, de rol van penetratie, prestatiedruk en hoe grenzen worden aangegeven en ontvangen.

Bij erectiemoeilijkheden kan individueel gewerkt worden rond spanning, focus en opwinding. In koppeltherapie wordt daarnaast onderzocht wat er gebeurt tussen partners wanneer de erectie wegvalt: hoe reageren ze, wordt erover gesproken of gezwegen, en welke betekenis geven ze hieraan?

Ook weinig zin in seks is vaak geen individueel probleem. Het probleem is zelden dat iemand te weinig zin heeft, maar dat twee partners een verschillend ritme of behoefte ervaren. Daar zit de moeilijkheid. In dat geval is het goed om te kijken hoe partners elkaar en elkaars zin in seks beïnvloeden. Wie weet zijn er kleine aanpassingen in het dagelijkse leven die een groot verschil kunnen maken?

Door seksproblemen niet langer uitsluitend bij één persoon te leggen, verdwijnt vaak een deel van de schaamte en druk. Het probleem wordt iets wat niet in iemand zit, maar tussen twee mensen, en precies daar kan beweging ontstaan.

Door Caro Van Thielen, klinisch seksuologe.